Unknowns รอบ ๆ โครงการเรา
เพราะการทำงานเป็นการทำอะไรใหม่ ๆ ขึ้นมาที่ไม่เหมือนสิ่งที่เราเคยทำมาก่อนในอดีตแบบเป๊ะ ๆ เราจะต้องเผชิญหน้ากับความไม่รู้ (Unknown) รอบ ๆ ตัวเราเต็มไปหมด นี่เป็นเรื่องปกติมากในการทำโครงการ เราไม่มีข้อมูลตรงนี้ เราไม่รู้ว่าคนนี้คิดอะไร เราไม่รู้ว่าคนอื่น ๆ มีแผนหรือกำลังทำอะไรอยู่ เราไม่รู้ว่าแนวโน้มตลาดจะไปทางไหน เป็นต้น
เจ้า Unknown นี้เราแบ่งได้ออกเป็น 2 กลุ่มด้วยกันคือ Known Unknown และ Unknown Unknown
กลุ่ม 1: Known Unknown
บางครั้ง เราพอรู้ว่าสิ่งที่เราไม่รู้คืออะไร (555 ถ้างงลองอ่านทวนประโยคนี้ช้า ๆ อีกรอบนึง) เจ้าพวกนี้เราจะเรียกว่า "Known Unknown" มันคือ Unknown (สิ่งที่เราไม่รู้แน่ชัด) ประเภทที่เรา Known (รู้ว่ามันมีอยู่) ถ้าเปรียบเทียบง่าย ๆ ก็เหมือนกับเวลาเราเดินเรือ เรดาร์ของเรากวาดไปเจอกับจุดอะไรบางอย่างในทะเล เรารู้ว่ามันมีอะไรอยู่ตรงนั้นแต่เราไม่รู้ว่ามันคืออะไร อาจจะเป็นเรือ เกาะ จานบิน ภูเขาน้ำแข็ง ฯลฯ
ในโครงการของลูล่า ตัวอย่างของ Known Unknown เช่น
- พายุทรายบนดาวฟาร์อะเวย์ - ลูล่ารู้ว่าพายุทรายเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้บนดาวฟาร์อะเวย์ และเกิดขึ้นทุกปี แต่ลูล่าไม่รู้ว่าในช่วงที่เราก่อสร้างสำนักงานใหม่มันจะมีพายุทรายเกิดขึ้นรึเปล่า หรือมันจะเกิดขึ้นในพื้นที่โครงการเราไหม รุนแรงขนาดไหน
- กฎระเบียบการตั้งสำนักงานที่คลุมเครือ - ลูล่ารู้ว่าบนดาวฟาร์อะเวย์มีกฎระเบียบเรื่องนี้อยู่ ลูล่ารู้ด้วยซ้ำว่ามันเขียนว่าอะไรบ้าง แต่ด้วยความที่บางข้อความยังคลุมเคลือตีความได้หลายแบบ ลูล่าเลยไม่แน่ใจว่าในอนาคตมันจะถูกตีความไปในทางไหนได้บ้าง และจะส่งผลกระทบต่อการตั้งสำนักงานใหม่รึเปล่า
แล้วถ้าเป็นตัวอย่างบนโลกเราบ้างล่ะ สมมติว่าเราไปเที่ยวประเทศที่เราไม่คุ้นเคย เราอาจจะไม่รู้ว่าการเดินทางจากที่นึงไปอีกที่นึงจะต้องใช้เวลาเท่าไหร่ เลยต้องเผื่อเวลาไว้บ้างระหว่างเดินทาง นอกจากนี้ บางเมืองที่นักท่องเที่ยวหนาแน่นมีชื่อเสียงกระฉ่อนเรื่องวิ่งราว ล้วงกระเป๋า เรารู้ว่าสิ่งเหล่านี้อาจเกิดขึ้นกับเราได้ เลยอาจต้องมีการแบ่งเงินเก็บไว้หลาย ๆ คน หลาย ๆ กระเป๋า เป็นต้น
จะเห็นว่าสำหรับ Unknown กลุ่มนี้ เรามองเห็นมัน เรารู้ว่ามันอยู่ตรงนั้น เราจึงสามารถวางแผนรับมือกับมันได้ เตรียมการล่วงหน้าได้
กลุ่ม 2: Unknown Unknown
ปัญหาคือ มันจะมีความไม่รู้บางตัวที่เรานึกไม่ถึงเลย มันไม่ได้อยู่ในความคิดเราเลยด้วยซ้ำ เป็นอะไรที่คาดไม่ถึง พวกนี้เราจะเรียกมันว่า "Unknown Unknown" มันคือ Unknown (สิ่งที่เราไม่รู้แน่ชัด) ที่เรา Unknown (ไม่รู้ว่ามันมีอยู่) ถ้าเปรียบเทียบกับการเดินเรือ ก็จะเหมือนกับเวลาที่กวาดเรดาร์ไปแล้วไม่เจออะไรเลย ตรวจไม่เจอ วันดีคืนดีก็โผล่ขึ้นมา เช่น เรือดำน้ำ ปีศาจใต้ทะเล ฯลฯ อยู่เหนือความคาดหมายของเราไปมาก
ในโครงการของลูล่า ตัวอย่างของ Unknown Unknown เช่น
- ปีศาจทะเลทรายจอมกวนโผล่ขึ้นกินวัสดุก่อสร้างไป - ลูล่าจะรู้ไหมเนี่ยว่ามีปีศาจทะเลทรายอยู่
- เกิดโรคระบาดบนดาวฟาร์อะเวย์ที่เกิดขึ้นในรอบหลายพันปี - โรคระบาดก็เกิดขึ้นได้ แต่โอกาสคือเกิดครั้งนึงในรอบพันปีจนลูล่าไม่ได้คิดว่าจะมาเกิดกับเรา
มาดูตัวอย่างบนโลกเราบ้าง จากตัวอย่างทริปเที่ยวยุโรปของเรา จู่ ๆ ตอนใกล้จบทริปเกิดภูเขาไฟระเบิด เถ้าภูเขาไฟทำให้เครื่องบินขึ้นลงไม่ได้ กลายเป็นว่าเราติดอยู่ในประเทศนั้นบินกลับมาบ้านไม่ได้ อันนี้ถือว่าเป็น Unknown Unknown เพราะเราคงไม่ได้มีอยู่ในความคิดตอนวางแผนเที่ยวเลยว่าภูเขาไฟจะระเบิด และจะส่งผลกระทบจนเราบินกลับไม่ได้ สิ่งเดียวที่เราทำได้คือเตรียมเงินเผื่อไว้ก้อนนึงสำหรับอะไรพวกนี้แหล่ะที่เราคาดไม่ถึง พอเกิดเหตุเราจะได้พอมีทรัพยากรที่จะไปรับมือกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้นได้บ้าง (แม้จะไม่ทั้งหมดก็ตาม) เช่น ต้องจ่ายค่าโรงแรมเพิ่ม ฯลฯ
สำหรับเจ้า Unknown กลุ่มนี้ มันอยู่นอกกรอบความคิดของเรา เพราะฉะนั้นเราจึงไม่มีโอกาสที่จะวางแผนรับมือกับมันแต่อย่างใด (เพราะเราไม่เคยคิดถึงมัน) ทางเดียวที่เราทำได้ก็คือเราเผื่อเวลา เงิน คน และทรัพยากรไว้เพื่อรับมือกับมัน
